İLETİŞİMDE DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLARİnsan davranışları rastgele değildir. Bütün davranışlar bazı dâhili güdülerin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu demek değildir ki insanların tüm davranışları tahmin edilebilmektedir. İnsan davranışlarının bazı sebepleri, bilinen ya da bilinmeyen yönleri mevcuttur. Örneğin; kalabalık bir caddeyi gözlemlediğimizde farklı yönlere giden insanların olduğunu görürüz. Nereye gittiklerini veya onları neyin yönlendirdiğini bilemeyiz, fakat bunun sebepleri olduğu muhakkaktır.
Bireyleri davranışa yönlendiren ve bireysel güdülenmeyi oluşturan bazı faktörler vardır.
Yönelme: Bireyin değişik birçok seçenekle karşılaştığında seçtiği davranıştır. Yönelme odaklanmayı sağlar ve başarıya ulaşmak için girişilen davranışın amaç ve sonuçlarını tanımlar.
Yoğunluk: Belirli bir nesneye yönelik güdülenmiş davranışın gücünü ifade eder. Çabanın seviyesi olarak da adlandırılır.
Çabanın sürekliliği: Bireyin tercih ettiği seçenek ile ilgili çabanın ne kadar sürdüğüdür.
Bireylerin ihtiyaçlarını doyurma yolunda seçtiği hedefler; belirli bir hedeften beklenilen doyuma yönelik algı, hedeflerin çevreye uygunluğu ve bireyin hedefe ulaşma yolundaki tahminlerine dayanır.
Davranış şekilleri geliştirirken, bireyler geçmişte ödüle ulaştıkları hedefleri tercih ederler. Geçmişte başaramadıkları ya da başardıktan sonra herhangi bir kazanç sağlamadıkları hedeflere yönelmezler.
Olumlu PekiştirmeEn bilinen ve sık rastlanan pekiştirme türüdür. Olumlu pekiştirmeyi, davranış gösterildiğinde kişinin ödüllendirilmesi olarak tanımlayabiliriz. Burada amaç davranışın sıklığını artırmaktır.
Bir gülümseme, bir “Aferin!” bile iyi bir pekiştirmedir.
Olumsuz Pekiştirmeİstenen davranış yoluyla, olumsuzluk veren bir durumdan korunma ya da kurtulma şeklinde davranışın pekiştirilmesi demektir.
Bir davranışı, kişiyi rahatsız eden bir durumun ortadan kalkması izlerse, bu davranışın tekrarlanma olasılığı artar.
Olumsuz pekiştirme; ceza ile karıştırılmamalıdır. Adı olumsuz, fakat soyadı pekiştirmedir.
SöndürmeÖnceleri ödüllendirme yoluyla pekiştirilmiş, fakat artık sergilenmesinin istenmediği davranışların ortadan kaldırılmasında kullanılan bir pekiştirme türüdür.
Cezalandırmaİstenmeyen davranışın sergilenme sıklığını azaltma amaçlı uygulanan pekiştirme türüdür.
İSTENMEYEN DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİNE YÖNELİK YAKLAŞIMLARİnsancıl YaklaşımTemelinde, insanın doğru yapacağına inanmak ve güvenmek yatmaktadır. Bireyin kendi kendine doğruya ulaşmasının sağlanması, bu yaklaşımın özünü oluşturur.
Öğretmen;
•Dikkatli biçimde öğrencileri dinler.
•Duygu ve düşüncelerini öğrenciyle paylaşır.
•İstenmeyen davranışlar hakkında kesin yargı belirtir.
Pazarlık Yaklaşımı“Her şeyin bir bedeli vardır.” temeline dayanır. Öğrenci istenmeyen davranışının sorumluluğunu almak ve sonucuna katlanmak zorundadır. “Ne yapıyorsun?”, “Bu konuda kural neydi?” diyerek; kuralların yeniden hatırlatılmasını sağlayıp, öğrenci istenen davranışa yönlendirilir.
Davranışların Düzeltilmesi YaklaşımıDavranışların kontrol altına alınmasının doğuracağı olumlu ve olumsuz sonuçların önemine dikkat çekilir. İstenmeyen davranışların oluşmasına göre farklı stratejiler kullanılmalıdır. Önce sorun davranışı gözlemlemeli, uygun pekiştireç verilmelidir. Sonra istenmeyen davranışa yönelerek, gördüklerini sayısal olarak belirtmelidir.
