MADDENİN HÂLLERİ
Maddeler doğada katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâlde bulunur. Maddeler ısının etkisiyle hâl değiştirebilir. Madde ısı karşısında ısınarak veya soğuyarak hâl değiştirir. Hâl değişimi olan madde özelliklerini kaybetmez, yine aynı maddedir. Gerekli koşullar sağlandığında değişimden önceki haline döner.
ERİME: Katı bir maddenin
ısı alarak sıvı hâle geçmesi olayına erime
denir.
Buz, buzluktan çıkarıldıktan bir süre sonra erir ve su olur. Buz katıdır, su sıvıdır. Katı haldeki margarine bir miktar ısı verdiğimizde margarin eriyerek sıvı hale geçer.
Önemli Not: Erime ile çözünme karıştırılmamalıdır. Erime, katı maddenin ısı etkisiyle sıvı hale dönüşmesidir. Çözünme ise; sıvı içerisine atılan katı bir maddenin görünmez boyutta çok küçük parçacıklar halinde dağılmasıdır. Çözünme örnekleri tuzlu su, şekerli su, limonata gibi karışımlardır.
DONMA: Sıvı bir maddenin
ısı vererek katı hâle geçmesi olayına ise donma adı
verilir.
Katıların erimesinden pek çok alanda yararlanılır. Eritilen katı, bir kaba dökülerek soğuyana kadar beklenir. Tekrar katı hale dönen madde, kabın şeklini alır. Örneğin; külçe şeklindeki altın, bu şekilde elde edilir. Cama şekil vermek için de ısının etkisinden yaralanılır. Çikolatalara da eritilip kalıplara dökülerek şekil verilir.
BUHARLAŞMA: Sıvı bir maddenin
ısı alarak gaz hâle geçmesi olayına buharlaşma
denir.
Kaynayan çaydanlıktaki suyun buharlaşması, ele dökülen kolonyanın buharlaşarak ellerimizi serinletmesi ya da ipe serili ıslak çamaşırların kuruması buharlaşmadır.
Sıcaklığı termometre yardımıyla ölçeriz. Termometrenin içinde bulunan cıva, ortamdaki sıcaklığı gösterecek şekilde farklı seviyelerde durur. Ortam ısındıkça cıvanın yüksekliği artar, ortam soğudukça cıva yüksekliği düşer. Termometre üzerindeki cıvanın seviyesine bakarak, ortam sıcaklığını öğrenebiliriz. Dünya’nın genelinde olduğu gibi, ülkemizde de “Selsiyus” derece kullanılır. Sıcaklığı 20°C olarak yazıp, “Yirmi derece selsiyus” veya “20 santigrat derece” şeklinde okuruz.
Farklı sıcaklıklara sahip maddeler arasında ısı alışverişi olur. Bu ısı alışverişi, sıcak olan maddeden soğuk olan maddeye ısı akması ile oluşur. Bu ısı alışverişi, iki madde aynı ısıya gelene dek sürer. İki madde aynı sıcaklığa ulaştığında, artık birbirlerine göre sıcak ya da soğuk olmadıkları için, ısı alışverişi biter.
20°C ve 50°C sıcaklıkları olan iki madde
birbirine temas ettiklerinde, ikisi arasındaki ısı alışverişi aynı dereceye
ulaşıncaya dek sürer. İki madde, 35°C’de eşitlenir. Bunu hesaplarken, iki
maddenin sıcaklıkları toplanır ve ikiye bölünür. è (20+50) ÷ 2 = 35
Tüm 4. Sınıf Fen Bilimleri Konuları İçin Tıklayınız
0 yorum:
Yorum Gönder